Wykaz publikacji:
Publikacje oddane do druku:


Odwrotna strona medalu czyli w kwestii konstrukcji zapinek szczeblowych słów kilka, [w:] A. Urbaniak, R. Prochowicz, J. Schuster, M. Levada (red.), Terra Barbarica, Monumenta Archeologica Barbarica Series Gemina II, Łódź-Warszawa 2010, s. 321-331.

The latest weapons in the Bogaczewo culture, [w:] The Turbulent Epoch. New Materials from the Late Roman Period and the Migration Period, t. II, red. B. Niezabitowska, M. Juściński, P. Łuczkiewicz, S. Sadowski, Lublin 2009, s. 89-104.

The war as seen by an archaeologist. Reconstruction of barbarian weapons and fighting techniques in the Roman Period basing on the analysis of weapon graves. The case of the Przeworsk Culture, "Journal of Roman Military Equipment Studies", t. 16, 2009, s. 93-132.

The latest weapons in the Bogaczewo culture, [w:] The Turbulent Epoch. New Materials from the Late Roman Period and the Migration Period, t. II, red. B. Niezabitowska, M. Juściński, P. Łuczkiewicz, S. Sadowski, Lublin 2009, s. 89-104.

Horse and its use in the Przeworsk Culture in the light of archaeological evidence, [w:] The Horse and Man in European Antiquity (Worldview, Burial Rites, and Military and Everyday Life, Archaeologia Baltica, t. 11, Klaipeda 2009, s. 92-114.
(7,7 MB)


Foreign influences on the weaponry of the Bogaczewo and Sudovian cultures. The case of the shafted weapon, "Archaeologia Baltica", t. 8, 2007, s. 117-132.

Is There Reliable Archival Data? The Problem of Interpretation of an Unusual Specimen from Gurjevsk (formerly Trausitten) on the Sambian Peninsula, "Archaeologia Baltica", t. 8, 2007, s. 176-182.

Time of war or well-being? Changes in weapon sets in the Przeworsk culture burials from the late stage of phase B2

Wojna oczami archeologa. Uwagi na temat sposobów walki ludności kultury przeworskiej w okresie wpływów rzymskich w świetle źródeł archeologicznych

Uzbrojenie kultury przeworskiej w okresie wpływów rzymskich i początkach okresu wędrówek ludów
[1] [2] [3] [4] [5] [6]

Bibliography:
Literary sources:
P. Cornelius Tacitus, Annales, ed. E. Koestermann, 3rd ed., vol. I, Leipzig 1971.
P. Cornelius Tacitus, Germania, (in:) Griechische und lateinische Quellen zur  Frühgeschichte Mitteleuropas bis zur Mitte des 1. Jahrtausends u. Z., vol. II: Tacitus: Germania, ed. G. Perl, Berlin 1990.
***
Andrzejowski J.
1989    Zagadnienie kontynuacji cmentarzysk we wschodniej strefie kultury przeworskiej, (in:) Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim, vol. II, ed. J. Gurba, A. Kokowski, Lublin, p. 103-125.
1998    Nadkole 2. A Cemetery of the Przeworsk Culture in Eastern Poland, Monumenta Archaeologica Barbarica, t. V, Kraków.
2001    Wschodnia strefa kultury przeworskiej - próba definicji, Wiadomości Archeologiczne, vol. LIV, 1995-1998, p. 59-87.
Bazelmans J.
1991    Conceptualising early Germanic political structure: a review of the use of the concept of Gefolgschaft, (in:) Images of the Past. Studies on ancient societies in northwestern Europe, ed. N. Roymans, F. Theuws, Amsterdam, p. 91-129.
Bemmann G., Bemmann J.
1998    Der Opferplatz von Nydam. Die Funde aus älteren Grabungen: Nydam-I und Nydam-II. Band 1: Text, Neumünster.
Bielenin K.
1992    Starożytne górnictwo i hutnictwo żelaza w Górach Świętokrzyskich, 2nd ed., Kielce 1992.
Bishop M., C., Coulston J., N., C.
1993    Roman Military Equipment from the Punic Wars to the fall of Rome, London.
Błażejewski A.
1998    Obrządek pogrzebowy kultury przeworskiej na Śląsku, Wrocław.
Bursche A.
1998    Złote medaliony rzymskie w Barbaricum. Symbolika prestiżu i władzy społeczeństw barbarzyńskich u schyłku starożytności, Światowit Supplement Series A, vol. II, Warszawa.
von Carnap-Bornheim C.
1992    Die germanische Gefolgschaft. Zur Interpretation der Mooropfer der jüngeren römischen Kaiserzeit in Südskandinavien - Ein archäologischer Diskussionbeitrag, (in:) Peregrinatio Gothica III, ed. E. Straume, E. Skar, Universitetets Oldsaksamlinggs Skrifter, no. 14, Oslo, p. 45-52.
1999    Archäologisch-historische Überlegungen zum Fundplatz Kalkrieser-Niewedder Senke in den Jahren zwischen 9 n. Chr. und 15 n. Chr., (in:) Rom, Germanien und die Ausgrabungen in Kalkriese. Internationaler Kongress der Universität Osnabrück und des Landschaftsverbandes Osnabrücker Land e.V. vom 2. bis 5. September 1996, ed. W. Schlüter, R. Wiegels, "Osnabrücker Forschungen zu Altertum und Antike-Rezeption", vol. 1, Osnabrück, p. 495-508.
2000    Römische Militaria aus der jüngeren römischen Kaiserzeit in Norwegen - "Export" römischer negotiatores oder "Import" germanischer principes?, Münstersche Beiträge zur antiken Handelsgeschichte, vol. XIX, fasc. 2, p. 40-61.
Dąbrowska T.
1970    Grób kultury przeworskiej z miejscowości Krasusze-Gołowierzchy, pow. Łuków, a niektóre zagadnienia chronologii, Wiadomości Archeologiczne, vol. XXXV, p. 286-294.
1988    Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia-zasięg-powiązania, Warszawa.
1997    Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica, t. III, Kraków.
Domański G.
1994    Bevölkerungszunahme in Mitteleuropa und die Gründe für den Ausbruch der Markomannenkriege, (in:) Markomannenkriege - Ursache und Wirkungen. VI. Internationales Symposium "Grundprobleme der frühgeschichtlichen Entwicklung im nördlichen Mitteldonaugebiet" Wien 23.-26. November 1993, Spisy Archeologického Ústavu av ČR Brno, ed. J. Stuppner, J. Tejral, Brno, p. 109-113.
1994a  Genetyczne i sąsiedzkie związki kultury luboszyckiej z kulturą przeworską, Kultura Przeworska, vol. I, Lublin, p. 363-372.
Dymaczewski A.
1958    Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Młodzikowie pow. Środa, Fontes Archaeologici Posnanienses, vol. VIII-IX, p. 179-442.
Earle T.
1997    The evolution of chiefdoms, (in:) Chiefdoms: power, economy, and ideology, ed. T. Earle, 2nd ed:  Cambridge, p. 1-15.
Eggers H., J.
1951    Der römische Import im freien Germanien, Hamburg.
Fletcher M., Lock G., R.
1995    Archeologia w liczbach. Podstawy statystyki dla archeologów, Poznań.
Fogel J.
1979    Studia nad uzbrojeniem ludności kultury łużyckiej w dorzeczu Odry i Wisły. Broń zaczepna, Poznań.
Godłowski K.
1960    Studia nad stosunkami społecznymi w okresach późnolateńskim i rzymskim w dorzeczu Odry i Wisły. Próba interpretacji cmentarzysk, Warszawa-Wrocław.
1973    Das Problem des Exportes von "Eisen aus dem Świętokrzyskie-Gebirge" nach dem Gebiet der römischen Provinzen, Archaeologia Polona, vol. 14, p. 237-254.
1976    Das Gräberfeld in Kryspinów bei Kraków und seine Bedeutung für den Übergang zwischen der Latène- und der römischen Kaiserzeit in Kleinpolen, (in:) Symposium. Ausklang der Latène- Zivilisation und Anfänge der germanischen Besiedlung im mittleren Donaugebiet, Bratislava, p. 59-80.
1977    Materiały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku (część II), Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne, vol. IV, p. 7-237.
1982    Północni barbarzyńcy i wojny markomańskie w świetle archeologii, (in:) "Znaczenie wojen markomańskich dla państwa rzymskiego i północnego Barbaricum", ed. M. Domagalski, Scripta Archaeologica, fasc. II, Warszawa, p. 48-80.
1985    Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim, Wrocław.
1992    Zmiany w uzbrojeniu ludności kultury przeworskiej w okresie wpływów rzymskich, (in:) Arma et Ollae. Studia dedykowane Profesorowi Andrzejowi Nadolskiemu w 70 rocznicę urodzin i 45 rocznicę pracy naukowej. Sesja naukowa, Łódź, 7-8 maja 1992 r., Łodź, p. 71-88.
1992a  Die Chronologie der jüngeren und späten Kaiserzeit in den Gebieten südlich der Sudeten und Karpaten, (in:) Probleme der relativen und absoluten Chronologie ab Latènezeit bis zum Mittelalter. Materialien des III. Internationalen Symposiums: Grundprobleme der frühgeschichtlichenEntwicklung im nördlichen Mitteldonaugebiet. Kraków-Karniowice 3.-7. Dezember 1990, ed. K. Godłowski, R. Madyda-Legutko, Kraków, p. 23-54.
1992b  Germanische Wanderungen im 3. Jh. v.Chr. 6. Jh. n.Chr. und ihre Widerspiegelung in den historischen und archäologischen Quellen, (in:) Peregrinatio Gothica III, ed. E. Straume, E. Skar, Universitetets Oldsaksamlinggs Skrifter, no. 14, Oslo, p. 53-75.
1994    Die Chronologie der germanischen Waffengräber in der jüngeren und späten Kaiserzeit, (in:) Beiträge zu römischer und barbarischer Bewaffnung in den ersten vier nachchristlichen Jahrhunderten. Marburger Kolloquium 1994, Marburg/Lublin, p. 169-178.
1994a  Die Synchronisierung der Chronologie des germanischen Funstoffes zur Zeit der Markomannenkriege, (in:) Markomannenkriege - Ursache und Wirkungen. VI. Internationales Symposium "Grundprobleme der frühgeschichtlichen Entwicklung im nördlichen Mitteldonaugebiet" Wien 23.-26. November 1993, Spisy Archeologického Ústavu av ČR Brno, ed. J. Stuppner, J. Tejral, Brno, p. 115-128.
1994b  Die Barbaren nördlich der Westkarpaten und das Karpatenbecken-Einwanderungen, politische und militärische Kontakte, (in:) Die römische Reich und seine Nachbarn im Bereich der Karpaten. Kolloquium. Pécs 15-16. Oktober 1993, Specimina Nova, vol. XI, fasc. I, p. 65-89.
Godłowski K., Wichman T.
1998    Chmielów Piaskowy. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur im Świętokrzyskie-Gebirge, Monumenta Archaeologica Barbarica, t. VI, Kraków.
Hess H.
1977    Die Entstehung zentraler Herrschaftsinstanzen durch die Bildung klientelären Gefolgschaft, Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, vol. 29, p. 762 n., Köln.
Hyland A.
1993    Training the Roman Cavalry. From Arrian's Ars Tactica, Stroud.
Ilkjær J.
1990    Illerup Ådal. 1. Die Lanzen und Speere. Textband, Jutland Archaeological Society Publications XXV:1, Aarhus.
1994    Skandinavien zur Zeit der Markomannenkriege, (in:) Markomannenkriege - Ursache und Wirkungen. VI. Internationales Symposium "Grundprobleme der frühgeschichtlichen Entwicklung im nördlichen Mitteldonaugebiet" Wien 23.-26. November 1993, Spisy Archeologického Ústavu av ČR Brno, ed. J. Stuppner, J. Tejral, Brno, p. 129-138.
Kaczanowski P.
1992    Importy broni rzymskiej na obszarze europejskiego Barbaricum, Kraków.
1994    Das Problem der Widerspielung der Markomannenkriege in den Waffenfunden des Barbaricums, (in:) Markomannenkriege - Ursache und Wirkungen. VI. Internationales Symposium "Grundprobleme der frühgeschichtlichen Entwicklung im nördlichen Mitteldonaugebiet" Wien 23.-26. November 1993, Spisy Archeologického Ústavu av ČR Brno, ed. J. Stuppner, J. Tejral, Brno, p. 139-148.
1994a  Einige Bemerkungen über die "barbarischen" Waffenfunde von römischen Boden, (in:) Die römische Reich und seine Nachbarn im Bereich der Karpaten. Kolloquium. Pécs 15-16. Oktober 1993, Specimina Nova, vol. XI, 1993, fasc. I, p. 131-156.
1995    Klasyfikacja grotów broni drzewcowej kultury przeworskiej z okresu rzymskiego, Klasyfikacje zabytków archeologicznych, vol. I, Kraków.
Kaczanowski P., Zaborowski J.
1988    Bemerkungen über die Bewaffnung der Bevölkerung der Wielbark-Kultur, (in:) Kultura wielbarska w młodszym okresierzymskim, t. I, ed. J. Gurba, A. Kokowski, Lublin, p. 221-239.
Kempisty A.
1968    Ciałopalne cmentarzysko z późnego okresu rzymskiego w miejscowości Korzeń, pow. Gostynin, Materiały Starożytne, vol. XI, p. 303-415.
Kietlińska A.
1963    Struktura społeczna ludności kultury przeworskiej, Materiały Starożytne, vol. IX, p. 7-97.
1973    Zagadnienie popytu na żelazo na naszych ziemiach w okresie rzymskim, Wiadomości Archeologiczne, vol. XXXVIII, fasc. 2, p. 281-292.
Kokowski A.
1988    Pierwszy miecz z terytorium kultury wielbarskiej, (in:) Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim, vol. I, ed. J.
Gurba, A. Kokowski, Lublin, p. 73-80.
1991    Lubelszczyzna w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim, Lublin.
1993    Gródek nad Bugiem. Cmentarzysko grupy masłomęckiej, Lubelskie Materiały Archeologiczne, vol. VII, Lublin.
1994    Bemerkungen zu Schildbuckeln des Typs Jahn 8 (Ilkjær Typ 5a-5b), (in:) Beiträge zu römischer und barbarischer Bewaffnung in den ersten vier nachchristlichen Jahrhunderten. Marburger Kolloquium 1994, Marburg/Lublin, p. 369-376.
1994a  L'art militaire des Goths à l'époque romaine tardive (d'aprés les données archéologiques), (in:) L'armée romaine et les Barbares du IIIe au VIIe siecle, Paris, p. 335-354.
1995    Grupa masłomęcka. Z badań nad przemianami kultury Gotów w młodszym okresie rzymskim, Lublin.
2000    Przyczynek do badań nad skandynawskimi oddziaływaniami na uzbrojenie wojowników kultury przeworskiej w okresie wpływów rzymskich, (in:) Superiores Barbari. Księga ku czci Profesora Kazimierza Godłowskiego, eds. R. Madyda-Legutko, T. Bochnak, Kraków, p. 203-214.
Kokowski A., Kuśnierz J., Urbański A.
1997    Grób wojownika kultury przeworskiej ze Swaryczowa w woj. zamojskim, Kultura przeworska, vol. III, p. 141-149.
Kolendo J.
1982    Nowo odkryte napisy na dwóch mieczach rzymskich ze zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, Wiadomości Archeologiczne, vol. XLVII, fasc. 1, p. 3-13.
1998    O metodach badań kontaktów ekonomicznych i politycznych między Imperium Romanum a ludami barbarzyńskimi, (in:) J. Kolendo, Świat antyczny i Barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością, "Instytut Archeologii Uniwersytet Warszawski Seria Podręczników", vol. I, Warszawa, p. 29-39.
1999    Lugiowie Burowie oraz Burowie. Przyczynek do interpretacji sytuacji politycznej i kulturowej Europy barbarzyńskiej w końcu I wieku i w II wieku n.e., (in:) Comhlan. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, ed. J. Andrzejowski, Warszawa, p. 217-231.
2000    Eksport niewolników pochodzących z Europy barbarzyńskiej na teren Cesarstwa Rzymskiego, Światowit n. s., vol. II (XLIII), fasc. B, p. 112-127.
Kontny B.
2001    Zestawy uzbrojenia w grobach z cmentarzysk kultury przeworskiej w okresie wpływów rzymskich, doctoral dissertartion in library of the Institute of Archaeology, Warsaw University, Warszawa.
2002    Diversification of Burials with Weapons in the Przeworsk Culture in the Late Pre-Roman Period, (in:) Bewaffnung der Germanen und ihren Nachbarn in den letzten Jahrhunderten vor Christi Geburt, eds. C. von Carnap-Bornheim et al., Lublin, p. 59-80.
2002a  Wojna oczami archeologa. Uwagi na temat sposobów walki ludności kultury przeworskiej w okresie wpływów rzymskich w świetle źródeł archeologicznych, Światowit n. s., vol. III (XLIV), 2001, fasc. B, p. 91-119.
2002b Broń jako wyraz zmian w obrządku pogrzebowym. Analiza zestawów uzbrojenia w kulturze przeworskiej od młodszego okresu wpływów rzymskich do początków okresu wędrówek ludów, Światowit n. s., vol. IV (XLV), fasc. B, p. 101-144.
2003 Z motyką na Słońce? Możliwości odzwierciedlenia instytucji drużyny w materiale archeologicznym, (in:) Antyk i barbarzyńcy. Księga ofiarowana profesorowi Jerzemu Kolendo w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, eds. A. Bursche, R. Ciołek, Warszawa. p. 253-267.
Kozłowski J. K, Kaczanowski P.
1998     Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), Kraków.  
Kristensen A.
1983    Tacitus' germanische Gefolgschaft, Det kongelige Danske Videnskabernes Selskab Historiske-filosofiske Meddelelser, vol. 50: 5, København.
Kristiansen K.
1997    Chiefdoms, states, and systems of social evolution, (in:) Chiefdoms: power, economy, and ideology, ed. T. Earle, 2nd ed.:  Cambridge, p. 16-43.
Kuhn H.
1956    Die Grenzen der germanischen Gefolgschaft, Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Germanistische Abteilung, vol. 73/1956, p. 1-83.
Lønstrup J.
1984    Older and Newer Theories. The Find from Thorsbjerg in the Light of New Discoveries, Frühmittelalterliche Studien, vol. 18, p. 91-101.
Łomnicki A.
1999    Wprowadzenie do statystyki dla
przyrodników, Warszawa.
Madyda-Legutko R.
1990    Doppeldornschnallen mit rechteckigen Rahmen in europäischen Barbaricum, Germania, vol. 68, p. 551-585.
Mann M.
1986    The sources of social power, vol. I: A history of power from the beginning to A.D. 1760, Cambridge.
Nadolski A.
1951    W sprawie nomenklatury bronioznawczej w polskiej archeologii wczesnohistorycznej, Sprawozdania P.M.A., vol. IV, fasc. 1-2, p. 147-153.
1954    Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku, Łódź.
Niewęgłowski A.
1991    Cmentarzysko kultury przeworskiej w Garwolinie, woj. siedleckie, Warszawa.
Nowakowski A.
1991    Uzbrojenie średniowieczne w Polsce (na tle środkowoeuropejskim), Toruń.
Nowakowski W.
1999    "Książęca" zapinka ze zniszczonego cmentarzyska kultury przeworskiej w Karwowie, pod Sochaczewem, (in:) Comhlan. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, ed. J. Andrzejowski, Warszawa., p. 279-294.
Okulicz J.
1985    Sposoby analizy źródeł archeologicznych w badanich paleosocjologicznych i paleodemograficznych, (in:) Człowiek i środowisko w pradziejach, eds. J., K. Kozłowski, S., K. Kozłowski, Warszawa, p. 206-213.
Orzechowski S.
1996    Sozial-wirtschaftliche Aspekte der frühgeschichtlichen Eisenverhüttung im Heilig-Kreuz-Gebirge (Św. Krzyż Gebirge), (in:) Kontakte längs der Bernsteinstraße (zwischen Caput Adriae und den Ostseegebieten) in der Zeit um Christi Geburt, ed. Z. Woźniak, Kraków, p. 317-338.
2002    Zaplecze osadnicze starożytnego okręgu hutniczego w Górach Świętokrzyskich i jego relacje ze strefą produkcyjną, (in:)Hutnictwo świętokrzyskie oraz inne centra i ośrodki starożytnej metalurgii żelaza na ziemiach polskich, ed. S. Orzechowski, Kielce, p. 27-43.
Rald U.
1994    The Roman swords from Danish bog finds, (in:)Military equipment in context. Proceedings of the Ninth International Roman Military Equipment Conference - Leiden 1994, ed. C.van Driel Murray, Journal of Roman Military Equipment Studies, vol. 5, p. 227-241.
Rusin K.
2001 Cmentarzysko kultury przeworskiej w Niemirowie, gmina Mielnik, woj. podlaskie, Wiadomości Archeologiczne, vol. LIV, 1995-1998, p. 101-108.
Steuer H.
1982    Frühgeschichtliche Sozialstrukturen in Mitteleuropa. Eine Analyse der Auswertungsmethoden des archäologischen Quellenmaterials, Abhandlungen der Akademie der Wisseschaften in Göttingen. Philologisch-Historische Klasse, ser. 3, no. 128, Göttingen.
Szarek-Waszkowska E.
1971    Cmentarzysko kultury przeworskiej w miejscowości Opoka, pow. Puławy, Studia i Materiały Lubelskie, vol. 5, p. 79-186.
Schlesinger W.
1953    Herrschaft und Gefolgschaft in der germanisch-deutschen Verfassungsgeschichte, Historische Zeitschrift, vol. 176, p. 225-275.
Stawiarska T.
1999    Naczynia szklane okresu rzymskiego z terenu Polski. Studium archeologiczno-technologiczne, Warszawa.
Szydłowski J.
1964    Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich w Choruli, pow. Krapkowice, Wrocław-Warszawa-Kraków.
1977    Grupa dobrodzieńska jako wyraz lokalnych przemian w schyłkowej fazie kultury przeworskiej, Katowice.
Tackenberg K.
1925    Die Wandalen in Niederschlesien, Berlin.
Tymowski M.
1999    Państwa Afryki przedkolonialnej, Wrocław.
Urbańczyk P.
1996    Struktury władzy na ziemiach polskich w I tysiącleciu n e., Kwartalnik Historyczny, vol. CIII, fasc. 4, p. 3-22.
Warry J.
1995    Armie świata antycznego, Warszawa.
Webster D.
1975    Warfare and the evolution of the state: a reconsideration, American Antiquity, vol. 40, no. 1, p. 464-470. 
Wenskus R.
1961    Stammesbildung und Verfassung. Das Werden der frühmittelalterlichen Gentes, Köln-Graz.
Wielowiejski J.
1970    Kontakty Noricum i Pannonii z ludami północnymi, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Wolfram H.
1996    Germanie, Kraków.
Wołągiewicz R.
1981    Kultura wielbarska - problemy interpretacji etnicznej, (in:) Problemy kultury wielbarskiej, Słupsk, p. 79-106.
Wołągiewiczowie M.D. i R.
1963    Uzbrojenie ludności Pomorza Zachodniego u progu naszej ery, Materiały Zachodniopomorskie, vol. IX, p. 9-166.
Woyda S.
2002    Mazowieckie centrum metalurgiczne z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich, (in:) Hutnictwo świętokrzyskie oraz inne centra i ośrodki starożytnej metalurgii żelaza na ziemiach polskich, ed. S. Orzechowski, Kielce, p. 121-145.
Żukowski R.
1988    Rzut oszczepem. Technika, metodyka nauczania, trening, Warszawa.